Dokumenti, pisma i osvrti na Pupinov dobročiniteljski rad od legata u Narodnom muzeju do humanitarnih aktivnosti.

Decenijama, predano i posvećeno Mihajlo Pupin pomagao je đake, umetnike, naučnike, gimnazije, Univerzitet, Narodni muzej, crkvu, mnoga društva, organizacije, rodni Idvor. Njagovim sredstvima štampane su značajne monografije i knjige, finansirana arheološka istraživanja i ispitivanja starina. Lista njegovih dobročinstava ogromna je i još uvek nedovršena.

Davao je novčana sredstva, nesebično je koristio svoj ugled i položaj.

Godine 1914. Mihailo Pupin uputio je pismo Srpskoj kraljevskoj akademiji kojim osniva fond pod imenom ''Fond Pijade Aleksić – Pupin''. Ovim Fondom “izražavam blagodarnost materi koja me je pod teretom teških žrtava uputila iz seoske škole u višu varošku školu, mada sama u svom detinjstvu nije videla ni seosku školu, niti je ikad imala prilike da izuči veštinu pisanja i knjige. Ja sam uveren da danas ima veliki broj takvih srpskih matera u novooslobođenim krajevima, pa zato rado otkidam od mojih usta da njima malo olakšam teret školovanja njihovih sinova"

Godine 1928. pismom koje upućuje Ministarstvu poljoprivrede i voda Кraljevine SHS osniva zadužbinu pod imenom ''Fond Mihaila Pupina''. Između ostalog u svom pismu navodi: "u slučaju ako umrem pre no što se ova zadužbina odobri, onda se ovaj pismeni akt o osnivanju zadužbine ima smatrati kao njegov testament."

Godine 1932. šalje pismo ministru prosvete u kome moli da mu se odobri osnivanje ''Zadužbine Mihaila Pupina pri Narodnom istorijsko-umetničkom muzeju u Beogradu''.

Bio je aktivan i u osnivanju Srpskog društva za pomoć deci koja su ostala ratni siročići.

LEGAT NARODNI MUZEJ

Malo je poznato da je Mihajlo Pupin zadužio i našu duhovnu i istorijsko- umetničku baštinu, zahvaljujući prvenstveno ličnim naporima i izdašnim finansijskim sredstvima.

Osobito je cenio i gajio prijateljske veze sa slikarskim velikanima Urošem Predićem i Pajom Jovanovićem.

Prvi konkretan Pupinov dobročiniteljski gest viđen je već 1889. godine u Parizu, i to na velikoj međunarodnoj izložbi na kojoj je učestovovala i Кraljevina Srbija. Pupin je sa te izložbe otkupio dva remek-dela srpskog slikarstva XIX veka, slike „Hercegovački begunci“ i „Siroče na majčinom grobu“ Uroša Predića.

Legat Mihajla Pupina ima višestruki značaj. On ne govori samo o umetničkim delima i njihovom značaju, nego i o dalekovidosti samog dobročinitelja. Otkupi dela njegovih savremenika-slikara i sakupljanje najznačajnijih ostvarenja srpskog slikarstva XIX veka, pokazatelji su i Pupinovih simpatija i sklonosti prema klasičnoj umetnosti i starinama uopšte. Ako bi ovome dodali i Pupinovu odluku iz 1932. da pri Narodnom muzeju osnuje svoju Zadužbinu koja bi nosila njegovo ime i čija bi svrha bila izdavanje publikacija srpskih starina, onda je sasvim jasno koliki je doprinos velikog naučnika očuvanju naše istorijsko-umetničke baštine.

Petar Petrović, Narodni muzej u Beogradu